Eksperymentalny proces sądowy z użyciem AI

Sąd Rejonowy w Rotterdamie przeprowadził eksperymentalny proces sądowy z wykorzystaniem sztucznej inteligencji (AI) jako narzędzia wspomagającego redakcję uzasadnienia wyroku karnego. AI została użyta wyłącznie do opracowania projektu tej części wyroku, która zawiera motywację stojącą za orzeczoną karą. Jak podkreślił organ sądowniczy – de Rechtspraak – AI nie brała udziału w samym procesie podejmowania decyzji.

W ramach tego eksperymentu sędziowie oraz urzędnicy sądowi wykorzystali AI do stworzenia wstępnej wersji uzasadnienia wyroku. Jest to kluczowa część orzeczenia, która wyjaśnia, dlaczego wobec oskarżonego zastosowano konkretną karę. Uzasadnienie to ma istotne znaczenie nie tylko dla oskarżonego, ale również dla prokuratora, ofiary oraz opinii publicznej.

Po ogłoszeniu wyroku wszystkie strony zostały bezzwłocznie poinformowane o użyciu AI przy redagowaniu uzasadnienia. Sąd następnie wydał publiczne oświadczenie w tej sprawie.

Sugestie wygenerowane przez AI na potrzeby motywacji wyroku opierały się na ogólnych danych sprawy i zostały dokładnie przeanalizowane przez sędziów i urzędnika sądowego. Sędziowie postępowali zgodnie z normalnymi procedurami – urzędnik przygotował projekt, który następnie został wspólnie dopracowany przez skład sędziowski. Podkreślono, że AI nie brała udziału w ocenianiu dowodów, ustalaniu winy, ani w podejmowaniu decyzji.

Zespół sędziowski ocenił współpracę z AI pozytywnie. Narzędzie przyspieszyło proces redagowania oraz nadało mu bardziej uporządkowaną strukturę.

Pomimo pozytywnych efektów, sędziowie i urzędnik wyrazili również obawy dotyczące przyszłego wykorzystania publicznych narzędzi AI w sądownictwie. Zwrócili uwagę, że ograniczone możliwości wprowadzania danych do ogólnodostępnych systemów AI zmniejszają ich skuteczność. Istnieje również ryzyko przedwczesnego ujawnienia zbyt wielu informacji o sprawie, co może prowadzić do komplikacji etycznych i prawnych.

W związku z tym sędziowie zasugerowali, że znacznie skuteczniejsze byłoby stworzenie wewnętrznego, bezpiecznego systemu AI, zaprojektowanego specjalnie do użytku sądowego. Taki system mógłby pracować wyłącznie na podstawie poufnych danych, umożliwiając wprowadzenie bardziej szczegółowych informacji o sprawie i generowanie dokładniejszych projektów uzasadnień.

Jedną z propozycji sądu jest zebranie wszystkich publicznie dostępnych wyroków karnych z portalu rechtspraak.nl i zintegrowanie ich w bezpiecznej bazie danych AI. Dzięki temu sędziowie mogliby wprowadzać bardziej szczegółowe dane, a AI dostarczałaby trafniejszych i lepiej dopasowanych propozycji uzasadnień wyroku.