Almere usunie azbestowe dachy na swój koszt

Według doniesień dziennika AD, ogólnokrajowa próba rządu Holandii mająca na celu usunięcie dachów zawierających azbest zakończyła się niepowodzeniem, co skłoniło miasto Almere do podjęcia bezprecedensowego kroku – pokrycia kosztów usunięcia wszystkich małych dachów azbestowych na swoim terenie. Krajowy program oczyszczania, uruchomiony sześć lat temu, nie przyniósł znaczących rezultatów mimo rosnących obaw zdrowotnych i 9 milionów euro dostępnych w funduszu, z którego w ciągu dwóch lat udzielono zaledwie dwunastu pożyczek.

W Holandii nadal znajduje się około 400 000 budynków – w tym domów, szop i obiektów gospodarczych – z dachami zawierającymi azbest. Ich łączna powierzchnia to około 74 milionów metrów kwadratowych. Każdego roku ponad 1 100 osób w kraju umiera z powodu nowotworów wywołanych narażeniem na azbest.

W 2021 roku, za rządów poprzedniego gabinetu Marka Ruttego, powołano specjalny fundusz wspierający właścicieli domów o niskich dochodach w wymianie dachów zawierających azbest. Fundusz oferował pożyczki z oprocentowaniem od 2 do 2,5 procent, ale zainteresowanie było znikome. Jak poinformował sekretarz stanu ds. infrastruktury i gospodarki wodnej Chris Jansen w liście do Tweede Kamer, w ciągu pierwszych dwóch lat przyznano tylko dwanaście pożyczek, a większość środków pozostała niewykorzystana również w ubiegłym roku.

W związku z tym rząd zdecydował się na zmianę polityki. Nowy plan otwiera możliwość uzyskania pożyczki dla wszystkich właścicieli domów, nie tylko tych o niskich dochodach. Rząd pokryje teraz połowę kosztów wymiany dachu (wcześniej było to 25%), a resztę mają dopłacić gminy. Ruszyła również szeroka kampania informacyjna mająca na celu uświadomienie mieszkańcom ryzyka oraz dostępnych form wsparcia finansowego.

David de Vreede, doradca techniczny z Centrum Ekspertyz Azbestu i Włókien (ECAV), stwierdził, że pierwotny system pożyczek był pełen barier. – Pożyczkę można było uzyskać tylko wtedy, gdy gmina uczestniczyła w programie. A sama procedura była bardzo skomplikowana – wymagała pomocy specjalnego koordynatora – powiedział AD.

Choć De Vreede z zadowoleniem przyjął rozszerzenie dostępu do funduszu, pozostał sceptyczny wobec jego skuteczności. – Usunięcie dachu z małej szopy jest relatywnie tanie, ale pełna wymiana dachu może kosztować od 15 do 20 tysięcy euro – stwierdził. – Wielu ludzi woli zainwestować w nową kuchnię niż w nowy dach. Zauważył, że wiele z domów z azbestowymi dachami to tanie segmenty, niegdyś należące do korporacji mieszkaniowych, które później sprzedano mieszkańcom, przerzucając na nich problem.

Miasto Almere obrało bardziej zdecydowane podejście. Rada miejska zatwierdziła niedawno plan całkowitego pokrycia kosztów usunięcia dachów azbestowych z 1 000 małych obiektów, takich jak szopy i wiaty. – Mieszkańcy nie zapłacą nic. Do końca 2026 roku wszystkie małe dachy azbestowe w Almere znikną – powiedział De Vreede, który jest również radnym z ramienia Partii Socjalistycznej. Inicjatywa będzie kosztować 2,2 miliona euro. Dodatkowe dotacje mają być dostępne dla 100 do 150 domów.

Planowany zakaz dachów azbestowych został odrzucony w 2022 roku po sprzeciwie Senatu, w tym korporacji mieszkaniowych. Obecnie pozostała jedynie dobrowolna „ambicja” rządu, by usunąć wszystkie dachy zawierające azbest do 2030 roku. – Nie ma woli politycznej – powiedział De Vreede AD. – Bez pieniędzy i przywództwa państwa to się nie uda.

Ostrzegł również przed zagrożeniem na farmach, gdzie wiele starych dachów azbestowych nadal się znajduje. Poprzedni program dotacyjny o wartości 75 milionów euro został wyczerpany już w 2016 roku. Wiele z tych dachów przekroczyło swoją żywotność i nie kwalifikuje się już do ubezpieczenia. – Porasta je mech, materiał się kruszy i podczas pożarów lub burz uwalniają się ogromne ilości azbestu – powiedział.

Ryzyka techniczne są poważne. Według TNO, procesy starzeniowe powodują uwalnianie niemal 90 milionów gramów azbestu rocznie w Holandii. Około 1 procent tej masy trafia do powietrza jako luźne włókna – od 1 do 2 miliardów włókien na gram. Skutki zdrowotne są długoterminowe: TNO szacuje, że do 2050 roku kolejne 15 800 osób zachoruje i umrze z powodu chorób związanych z azbestem.