Spadek gospodarstw otrzymujących zasiłek socjalny

Między rokiem 2015 a 2023 liczba gospodarstw domowych w Amsterdamie otrzymujących zasiłek socjalny spadła o niemal 20 procent – z 38 620 do 30 790 – osiągając najniższy poziom od dekady, jak podaje Het Parool. Ten spadek kontrastuje z wolniejszym tempem spadku w skali całego kraju i jest w dużej mierze napędzany starzeniem się populacji korzystającej z pomocy społecznej w mieście – wynika z badań przeprowadzonych przez Onderzoek & Statistiek.

W 2015 roku 10 procent gospodarstw domowych w Amsterdamie kwalifikowało się do otrzymywania zasiłku socjalnego. Do 2023 roku odsetek ten spadł do 7,5 procent. Głównym czynnikiem tego spadku jest starzejąca się populacja beneficjentów. W 2015 roku 13 procent głównych wnioskodawców miało powyżej 60 lat; w 2023 roku odsetek ten wzrósł do 23 procent. Wielu z nich opuszcza system pomocy społecznej, osiągając wiek emerytalny AOW, co w praktyce zmniejsza liczbę osób otrzymujących zasiłek.

Zmiana ta jest szczególnie widoczna wśród migrantów pierwszego pokolenia z Surinamu, Maroka i Turcji, którzy przybyli do Holandii w latach 70 i 80 i przez długi czas pozostawali bez pracy lub byli wykluczeni z rynku pracy. Ich stopniowe znikanie ze statystyk pomocy społecznej odzwierciedla przejście na emeryturę. Wśród tych grup gospodarstwa domowe o holenderskim lub surinamskim pochodzeniu wykazują stosunkowo częsty odpływ, przy czym w przypadku Surinamczyków trend ten utrzymuje się najdłużej. Efekt starzenia się staje się również widoczny wśród gospodarstw domowych pochodzenia tureckiego i marokańskiego.

Spadek liczby osób otrzymujących zasiłek następuje po cichu, bez większej interwencji politycznej. Zatrudnienie pozostaje głównym powodem opuszczania systemu pomocy społecznej – odpowiada za ponad połowę wszystkich odpływów. Jednak osiągnięcie wieku emerytalnego stanowi już około 10 procent przypadków, co oznacza setki gospodarstw rocznie, a udział ten prawdopodobnie będzie rósł w najbliższych latach.

W przeciwieństwie do starzejącej się populacji, napływ migrantów drugiego pokolenia do systemu pomocy społecznej pozostaje stosunkowo niski. Tymczasem coraz większy odsetek nowych beneficjentów stanowią nowi migranci – posiadacze statusu uchodźcy z Syrii, Afganistanu i Iraku.

Dodatkowym powodem do niepokoju jest rosnący odsetek gospodarstw domowych o „nieznanym poziomie wykształcenia”, który w ciągu ośmiu lat wzrósł z 13 do 20 procent. Wiele osób z tej grupy ukończyło edukację za granicą, jednak ich dyplomy nie są uznawane w Holandii. Z drugiej strony, udział beneficjentów mających jedynie wykształcenie podstawowe maleje, częściowo dlatego, że ta grupa osiąga wiek emerytalny.

Młodzi ludzie nadal trafiają do systemu pomocy społecznej, zwłaszcza w czasach kryzysów gospodarczych, ale zazwyczaj nie pozostają w nim długo. Osoby z wyższym wykształceniem – takim jak HBO (wyższe zawodowe) czy WO (akademickie) – zwykle szybko znajdują pracę lub wracają do nauki. W systemie pozostają głównie osoby samotne z ograniczonym wykształceniem lub nieznanym tłem.

Prognozy wskazują, że liczba gospodarstw domowych korzystających z pomocy społecznej w Amsterdamie będzie nadal spadać i do 2033 roku wyniesie około 28 000. Tę perspektywę tłumaczy coraz wyższy poziom wykształcenia mieszkańców miasta oraz utrzymujący się napięty rynek pracy.

Niemniej jednak wyzwania w systemie pomocy społecznej pozostają poważne. Osoby, które nadal na nim polegają, często potrzebują bardziej intensywnego wsparcia. Grupa ta składa się głównie ze starszych dorosłych z długim okresem wykluczenia z rynku pracy oraz nowo przybyłych, którzy borykają się z barierami językowymi, nieuznawanymi dyplomami i ograniczonymi sieciami społecznymi.