Firmy otrzymały więcej, niż faktycznie potrzebowały

Na początku pandemii koronawirusa holenderskie firmy prawdopodobnie otrzymały około 740 milionów euro zbyt dużo wsparcia w ramach programów pomocowych, zgłaszając większe straty niż te, które faktycznie poniosły. Do takiego wniosku doszli pracownicy Biura Analiz Polityki Gospodarczej (CPB), porównując deklarowane straty przedsiębiorców w programie NOW  z późniejszymi rozliczeniami podatkowymi. Wyniki ich analizy opublikowano w czasopiśmie ekonomicznym ESB.

Rząd uruchomił program NOW, aby pomóc przedsiębiorcom wypłacać pensje pracownikom podczas pandemii COVID-19. Aby się zakwalifikować, firma musiała wykazać co najmniej 20-procentowy spadek obrotów spowodowany obostrzeniami pandemicznymi. Im większy spadek, tym wyższe wsparcie. Przedsiębiorcy samodzielnie zgłaszali szacunkowe straty, a rząd na tej podstawie wypłacał subwencje.

W całym okresie pandemii rząd wypłacił prawie 24 miliardy euro w ramach wsparcia NOW. Pierwsza edycja programu – NOW1 – kosztowała państwo 5,2 miliarda euro i to właśnie ją przebadali analitycy CPB.

Zdaniem badaczy, fakt że przedsiębiorcy mogli sami zgłaszać swoje straty, a kontrole odbywały się dopiero później, stworzył zachętę do „kreatywnego” kształtowania danych o przychodach – zarówno legalnie, jak i nielegalnie.

Naukowcy porównali zgłoszone straty wybranej grupy firm, które otrzymały pierwszą rundę wsparcia NOW, z ich późniejszymi deklaracjami VAT. Okazało się, że przeciętnie firmy te zgłaszały straty o ponad 6 procent wyższe niż wynikało z danych VAT. Prawie 40 procent użytkowników NOW1 w analizowanej próbie zgłosiło wyższe straty niż rzeczywiście ponieśli.

„Subwencja dla tych firm była średnio o 8 tysięcy euro za wysoka,” podali badacze. „Oznacza to, że w ramach tej ograniczonej próby, firmy zgłaszające zawyżone straty otrzymały łącznie około 5 milionów euro za dużo.” W odniesieniu do całego programu NOW1 może to oznaczać zawyżone wypłaty na poziomie około 740 milionów euro.

Badacze podkreślili, że różnice między zgłoszonymi a rzeczywistymi stratami nie muszą wynikać wyłącznie z oszustw – mogą być także efektem błędów ludzkich, problemów pomiarowych lub różnic w definicjach księgowych. Niemniej jednak fakt, że tego typu rozbieżności pojawiły się systemowo w programie NOW1, sugeruje, że nadużycia mogły być większe niż wcześniej zakładano.

Zwrócili jednak uwagę, że nie oznacza to, iż program NOW był nieskuteczny. Jego celem była szybka pomoc dla firm – i ten cel został osiągnięty. „Bardziej rygorystyczne zasady mogłyby utrudnić wdrożenie i spowodować większe problemy organizacyjne.”