Niedobory leków wpływają na miliony

Niedobory leków w Holandii nadal mają poważny wpływ, dotykając ponad 4,5 miliona osób tylko w 2024 roku, według analizy Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie (KNMP). Organizacja przedstawiła dekadę konsekwencji wynikających z utrzymujących się braków, podkreślając, że dotychczasowe działania mające na celu rozwiązanie problemu nie przyniosły znaczących rezultatów.

„Nic nie wskazuje na to, że sytuacja się poprawia – ani dla nas, ani dla pacjentów, ani dla społeczeństwa” – powiedział Aris Prins, przewodniczący KNMP.

Chociaż całkowita liczba zgłoszonych niedoborów zmniejszyła się z 2 292 w 2023 roku do 1 565 w 2024 roku, wpływ na apteki i pacjentów pozostaje poważny. Apteki w całym kraju angażują około 2 000 pełnoetatowych pracowników, czyli średnio jednego pracownika na aptekę, wyłącznie do zarządzania brakami leków. Wysiłki te kosztują rocznie 220 milionów euro, z dodatkowymi kosztami związanymi z alternatywnymi rozwiązaniami, takimi jak zmiana recept, import leków lub ich przygotowywanie na miejscu.

„Niedobory leków pochłaniają setki milionów euro w Holandii” – stwierdził Prins.

Analiza KNMP ujawniła rozległe konsekwencje niedoborów w 2024 roku. Ponad 4,5 miliona osób w całym kraju zostało dotkniętych problemem, a apteki wydają rocznie 220 milionów euro i potrzebują 2 000 pełnoetatowych pracowników do radzenia sobie z tym problemem.

Wiele z brakujących leków to te sklasyfikowane jako krytyczne lub znajdujące się na „czerwonej liście” leków, których nie można zastąpić innymi. Ponadto 74 procent braków dotyczyło leków objętych polityką preferencji ubezpieczycieli, co dodatkowo komplikowało sytuację pacjentów i świadczeniodawców opieki zdrowotnej.

Niedobory leków obciążają także innych pracowników służby zdrowia, w tym lekarzy i pielęgniarki, którzy muszą dostosowywać plany leczenia w odpowiedzi na brak dostępnych leków. Te zmiany mogą prowadzić do wyższych kosztów opieki zdrowotnej oraz zmniejszonej skuteczności terapii.

„Leków czasami po prostu nie ma, ale terapia musi być kontynuowana 24/7” – powiedział Prins. „Apteki często sięgają po alternatywy, takie jak inne marki, zmienione dawki lub leki terapeutycznie równoważne, które mogą powodować więcej skutków ubocznych lub być mniej skuteczne. Czasami jedynym rozwiązaniem jest import lub przygotowywanie leków na miejscu.”

KNMP od dawna apeluje o zmiany w polityce preferencyjnej (preferentiebeleid), która promuje stosowanie określonych leków wybieranych przez ubezpieczycieli w celu kontrolowania kosztów. Prins zauważył, że polityczne poparcie dla zmiany tej polityki rośnie, a w Tweede Kamer przegłosowano wiele wniosków w tej sprawie.

Dodatkowo KNMP wzywa rząd do wprowadzenia większych zapasów krytycznych leków oraz zachęcania do produkcji farmaceutycznej w Europie, aby zmniejszyć zależność od importu.

„Zaobserwowaliśmy dobre intencje ze strony rządu i ubezpieczycieli, ale ich działania nie złagodziły w znaczący sposób problemu” – stwierdził Prins. „Mamy nadzieję na postęp w 2025 roku, ale widzieliśmy już podobne wzorce w przeszłości, jak choćby tymczasowy spadek braków w 2021 roku, po którym nastąpił ponowny wzrost.”

Baza danych Farmanco prowadzona przez KNMP codziennie monitoruje niedobory. Niedobór jest oficjalnie zgłaszany, jeśli lek jest niedostępny w całym kraju przez co najmniej 14 dni. Organizacja monitoruje niedobory leków w Holandii od ponad 20 lat, weryfikując zgłoszenia farmaceutów z producentami leków.